<<<(BÖLÜM 1)
SBİDE ANTİK KENTİNİ KİM KURDU? (BÖLÜM 2)
Sbide Antik Kenti, Taşeli yöremizin çok önemli on
kentten biri olduğu tarihsel kaynaklardan açıkça görülmektedir. Tüm yörede
olduğu gibi Sbide’de Isauralılar yaşamaktadır.
Vasal kral Amyntas, yöreyi elde edince İsavra’yı tahrip ettikten sonra kendisinin
ikamet edeceği yeri yaptırarak etrafını surlarla çevirttirmeye başladığını kaynaklar
ortaya koymaktadır.
Vasal kral Amyntas tarafından Sbide şehirinin kurulması
tarihsel olarak M.Ö. 30 ile ölüm tarihi olan M.Ö. 25 yılları arasına denk
düştüğünü söylemek yerinde olur.
En son edindiğim bilgiler ise; Roma
İmparatorluğunun Dijital Atlası, Sbide Antik
Kenti’nin kuruluş tarihinin M.Ö. 30 ve bitiş tarihinin de M.S. 640 şeklinde göstermektedir.(*)
Sbide
Antik Kenti sur kapısının bugüne kalan taşlarından bir kesit. 1960 yıllarda sur
kapısı tahrip edilerek alınan taşlara Yukarı Çağlar’da yapı malzemesi olarak
kullanılmıştır.
Sbide, savunması kolay, güvenli bir yerleşim yeri
olması nedeniyle burası seçilmiştir. Taşeli yöresinde Sbide’nin etrafı surlarla
çevrili tek kent olması Vasal kral Amyntas, tarafından yapılan bir kent
olduğunu ortaya koymaktadır.
Kentin doğusu ve batısı
surlarla çevrilmiştir. Kuzeyi yüksek kayalıklarla korunmaktadır. Bu
kayalıkların en dik ve yükseği seçilerek üzerine de Hisar Kalesi yapılmıştır.
Hisar
Kalesi ve Topaktaş Gözetleme Yeri
Sbide’nin
kuzeyini kuşatan dik ve yüksek kayalık
Şehrin güneyi ise yine oldukça dik rampa olduğundan
savunma açısından oldukça kolaydır.
Sbide’nin
güney kesimi yüksek dik yamacın üst kısmından bir kesit
Vasal kral Amyntas, “Ufak entrikalarınının peşinden
koşarken ve çevresindeki dağlıları yola getirmeye uğraşırken Amyntas kendini Homonada
ya da Hoinona'nın efendisi yaptı ve bölgenin prensini öldürttü. Ancak prensin
intikamı geride kalan dul eşi tarafından alındı. Amyntas, MÖ 25 yılında pusuya
düşürülerek öldürüldü.” (10)
Sbide kenti önceleri Gölcük mevkiinin yükselte olması
ve burada bulunan su kaynağından bir kanal ile suyunu alırken, deprem veya
büyük bir heyelan sonucu su kaynağı çok alt rakımlara düştüğünden şehrin su
sıkıntısı yaşadığı kesindir.
Topaktaş gözetleme yeri
yanında bulunan beton yapılı su kanallarının Gölcük mevkiine doğru gittiği
bilinmektedir.
5.yüzyılda eski adı Rusumblada olan Zenonopolis
kentinde doğmuş olan Zeno, general olarak Zeno Doğu Roma İmparatorluk ordularına büyük
başarılar kazandırır. Zeno, 468'de imparator I. Leo'nun kızı
Ariadne ile evlenir.
“I.
Leo öldüğü zaman tahta geçen torunu II. Leo'nun yaşı küçüktü. I. Leo'nun karısı
Verina ve Zeno'nun karısı ve Leo'nun kızı Ariadne'nin devamlı istekleri ile
Zeno 9 Şubat 474de ortak imparator olarak ilan edildi. O yıl II. Leo hastalandı
ve 17 Kasım'da öldü. Böylece Zeno 17 Kasım 474de tek imparator olarak kaldı.
İmparator
Zeno, Isaurialı asıllı olması ve dolayısıyla bir barbar olması nedeniyle
Bizanslı soylular ve Bizans halkı tarafından sevilmemekteydi. Bunun yanında
Theodorik Starbo başta olmak üzere, ordunun Cermen asıllı olan kısmı I. Leo'nun
ordudaki Ostrogot'ların gücünü azaltmak için yüksek rütbelere getirdiği Isauria
asıllı subaylardan hoşnut değildiler. En son olarak Zeno kendisi gibi Isaurialı
olan General İllus'u kendine düşman yapmıştı. Soylular ve ordunun Isaurialı
olmayan mensupları eski imparatorun karısı Zeno'nun kayınvalidesi Verina
tarafından hazırlanan bir komploya katıldılar. Bunlar başkentte Ocak 475de
imparator Zeno aleyhinde bir isyan çıkarttırmayı başardı. Teodorik Strabo,
İllus ve Armatus tarafından desteklenen bu isyan gittikçe ciddi başarı
kazanmaya başladı. Verina Zeno'yu Konstantinopolis'i terk edip kaçmasını telkin
etti ve bunu Zeno'ya kabul ettirmeyi başardı. Zeno Konstantinopolis'de yaşıyan
bazı Isaurialılar ve devlet hazinesi ile birlikte kaçtı.” (11)
Böylelikle Zeno'nun birinci saltanatı 2-3 ay sürmeden
sona erer. Zeno, her ne kadar Antakya’ya kaçtı şeklinde yazılsa da öncelikle
doğduğu memleketine gelmiş olması büyük bir olasılıktır. Zenonopolis kentine
ait yayla yoları ve burada bulunan kiliselere yardım ettiği bilinmektedir.
Diğer yandan “Zeno 20 ay kendini Isauria'da bir kalede koruyarak asker
toplayıp onları yetiştirme işine verdi ve bir Isaurialı kabile reisi olarak
yaşamaya başladı.” (11) yörede
ciddi anlamda korunaklı olan ve içinde bir de saray bulunan Sbide kentinde
yaşadığı sanılmaktadır. İşte bu dönemde beraberinde getirdiği altınlarla Sbide’ye
bir mühendislik harikası ve çok yüklü bir maddiyat harcanarak yapılan 5 km
uzunluğundaki antik su tünellerini kayalıklar içinden oydurarak şehre su
getirtmesi, şehrin su şebekesini kurşun borularla döşetmesi izlemiştir. Yayla
yolunun da Zenon tarafından yapılan yatırımlarla olduğu sanılmaktadır.
Zenon, 20 ay sonunda yöreden topladığı askerlerle
tekrar İstanbul’a dönerek yeniden krallığı elde etmiştir. “476
yazında Zeno, yeni hazırladığı bir ordu ile Konstantinopolis üzerine yürümeye
başladı.” (11)
“Zeno Temmuz 477de
Konstantinopolis kapılarına geldiğinde karşı duracak kimse bulunmamakta ve
şehir halkı lehinde bulunmaktaydı. Senato, şehir kapılarının eski imparator
Isaurialı Zeno'ya açmasını emretti ve Zeno hiçbir direniş görmeden yeniden
imparator oldu.” (11)
Diğer yandan Sbide, İsavra’nın piskoposluk
merkezlerinden biridir. Şehrin kuzeyinde bulunan çok büyük klişe kalıntısı,
kayalıklara oyulmuş Çobansuyu Kilisesi ve Taşkisle adlı kilise kalıntılar bunun
bir kanıtı sayılabilir.
“Karaman
Çevresinde Roma Çağı’nın önemli Şehir ve Piskopuslukları şunlardır: Derbe,
Barata, Laranda, İlistra, Melouos, Adrasos, Philadelpheia, Sbide, Domitipolis,
Germanicopolis, Dalisandes, Eirenopolis, Neopolis, Lauzados, Zennopolis.” (12)
Yukarı Çağlar’da bugünkü Karamanoğlu Camii batısında
kalan Defneciler, Uzunaliler, Gocamemed’lerin evlerinin bulunduğu yerlerin
mezarlık olması ve çok miktarda mezar kalıntılarının temel kazımı sırasında
ortaya çıkması, köy çeşmesinin bulunduğu bugünkü Karamanoğlu Camii çevresinde
Türkler gelmeden de bir yerleşim yeri bulunduğunu ortaya koymaktadır.
Karamanoğlu Camiinin önünde bulunan dev çınar ağacının
Türkler gelmeden önce dikildiği tezini ortaya koymaktadır. Bu şekilde
varsayarsak çınarın yaşının bin yaş civarında olduğunu ortaya koyar.
Diğer bir tez ise; Sbide kentinin su kaynağının bulunduğu
Gölcük mevkiinin çökmesi sonrasında Sbide kentinden insanların gelerek buraya
ikinci bir yerleşim yeri oluşturdukları varsayımını da ortaya koyabilir.
Bunun yanında Yukarı Çağlar Köyünün çevresinde bulunan
Çukur mevkiinde ve İşkozlar mevkiinde bulunan yerleşim yerleri de yine Sbide
kentinin su kaynağının çökmesi sonrası Sbide’den gelen insanlar tarafından
kurulmuş küçük kentler olabileceği şeklinde düşünmemizi destekler mahiyettedir.
Sbide kenti M.Ö. 30- M.Ö. 25 yılları arasında kurulmuş
olduğunu varsayarsak, Topaktaş civarındaki kanal bulguları o dönemde su
kaynağına sahip bir kent olduğunu doğrular niteliktedir. Su kaynağını
kaybettikten sonra bu kentten insanların çevreye dağıldıklarını ortaya koyar.
Üstelik Vasal kral Amyntas’ın “Görünüşe göre ilk önce 300 başlık bir sürüye sahip olduğu…”(13) nu kaynaklar ortaya koymaktadır. O
halde Sbide’de yaşayan ve diğer hayvancılık yapan insanların kaybedilen su
kaynağı nedeniyle çevreye yayılarak yeni su kaynağına yakın yerlere yerleşmiş
olmaları muhtemeldir.
KAYNAKLAR:
(10) https://tr.wikipedia.org/wiki/Galatyal%C4%B1_Amyntas
(11)
https://tr.wikipedia.org/wiki/Zeno_(imparator)
(12)Umar
B. Türkiye’deki Tarihsel Anıtlar, 1995, s.138, http://www.darsane.com/showthread.php?2857-%C4%B0slamiyet-%C3%96ncesi-Karaman
(13)
https://tr.wikipedia.org/wiki/Galatyal%C4%B1_Amyntas
(14) Sbide Antik Kenti – Yukarı Çağlar: Durmuş Ali
Özbek, 2015, Çimke Basım ve Yayınevi -Konya
(*)http://dare.ht.lu.se/places/30325.html
(*)http://dare.ht.lu.se/places/30325.html
( Vasal, Avrupa feodal sisteminde, derebeyine
(feodal lord) hizmetleri karşılığında kendisine toprak ve köylü (yurtluk)
tahsis edilen kişi.)
Durmuş Ali Özbek
21.04.2017

Kitap İsteme Adresi:
Durmuş Ali ÖZBEK
Dumlupınar Mh. Şehitlik Cd.
Özdemir Sk. Özbek Apt.
No: 4/2 42070 Selçuklu – KONYA
E-Posta İle İsteme Adresi:
durmusaliozbek@hotmail.com
Telefon: 0 535 544 97 67
Durmuş Ali ÖZBEK
Dumlupınar Mh. Şehitlik Cd.
Özdemir Sk. Özbek Apt.
No: 4/2 42070 Selçuklu – KONYA
E-Posta İle İsteme Adresi:
durmusaliozbek@hotmail.com
Telefon: 0 535 544 97 67
Hiç yorum yok:
Yorum Kuralları
Yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret, küfür, aşağılayıcı, küçük düşürücü, pornografik,
ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici,
yorumların her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluğu yorumcuya aittir.
İsimsiz yazılan yorumlar bir saat içinde sistem tarafından otomatik olarak silinir.