BEDNAM NASIL HALİMİYE OLDU?

 

(Ermenek – Tepebaşı)

Bednam (Tepebaşı) Köyünün Halimiye Adını Alışı

Osmanlıca Belgenin Aslı ve Çevirisi

Sonuçlar

 

1970 yılından önce bugün Tepebaşı adını almış bulunan Halimiye adında bir Nahiye vardı. Nahiye kelimesi daha sonra Bucak şeklinde Türkçeleştirildi.

Nahiyeler / Bucaklar ulaşım ağı yönünden birbiriyle bağlantılı, jeomorfolojik ünite ve birimler itibarıyla aynı coğrafi ortamı paylaşan köylerin (muhtarlık alanlarının) bir sınır içine alınmasıyla oluşturulmuş idari alanlardı.

Nahiyenin mutlaka bir merkezi olurdu ama belgelerde genelde bu merkez köyün adı geçmemektedir.

Nahiye statüsünden önce Ermenek’ten batıda kalan tüm köylere Nevahi yani nahiyeler denirdi ve Nevahi adında bir kaza vardı.

Bu nahiyelere yani Nevahi kazasına 19. yüz yıldan önce bir merkez göremedim. Ama 1830 ve 1845 belgelerinde Davdas köyünün Nevahi’nin merkezi olduğu açıkça görülüyor. Zira bu tarihlerde kaza müdürü ve kadı burada ikamet ediyordu.

20. yüz yıl başlarında ise Nevahi merkezinin Halimiye / Tepebaşı köyü olduğunu belgelerden görüyoruz.

Bu Nevahi daha önceleri İçil sancağına bağlı, Ermenek’ten ayrı bir kaza olarak yer alırken Cumhuriyete yakın son dönem Osmanlı belgelerinde Nevahi-i Ermenek yani Ermenek Nevahisi yani nahiyeleri olarak geçmeye başladı.

Nahiyeyi oluşturan alan içinde merkezi konumlu bir yerleşme (köy, kasaba veya şehir) bucak merkezi olurdu ve bucak müdürlüğü teşkilatı burada yer alırdı.

“1970’ten sonra görev süreleri dolan, vefat eden veya emekli olan bucak müdürlerinin yerine tayin yapılmayarak tedrîcen teşkilâtı kaldırıldı. XX. yüzyılın son çeyreği içinde nahiyelerin bir bölümü ilçelere dönüştürüldü, bir bölümü de dağıtılıp köyleri yakın ilçe merkezlerine bağlandı. DİA)

Şimdi konumuza gelelim:

Nevahi Kazası 1895 yılında Davdas’ta (Üzümlü) yaşanan olaylar üzerine Nevahi Nahiyesi adını alıyor ve merkezi de Davdas’tan Bednam / Halimiye köyüne taşınıyor.

Belgelerde Bed Karyesi diye geçen Bednam adının Halimiye olarak değiştirilmesi hakkındaki yazışma belgeleri aşağıdadır.

Bednam (Tepebaşı) Köyünün Halimiye Adını Alışı

“Bab-I Âli Daire-i Sadaret Tahrirat Kalemi 1711

Dâhiliye Nezaret-i Celilesine

Devletlü Efendim Hazretleri

Ermenek kazası muzafatından (bağlılarından) Nevahi nahiyesinin merkezi olan Bednam karyesinin Halimiye namıyla tevsimi (adlandırılması) hususuna 11 Teşrin-i evvel 1316 tarihli ve 1757 numaralı tezkire-i aliyyeleri üzerine bil’istizan irade-i seniyye-i cenab-ı hilafet-penahi şeref-sudur buyrulmuş olmakla icra-yı icabına ve devâir-i müteallikaya (ilgili dairelere) malumat itâsına himmet buyrulması siyakında tezkire-i senâveri terkîm kılındı efendim.

27 Şevval 1328 ve 18 Teşrin-i evvel 1326 / 01 Kasım 1910

Sadrazam Namına Müsteşar İmza” (BOA Osmanlı Arşivleri)

Çevirisi

Babı ali başbakanlık yazı işleri

İçişleri Bakanlığı Yüce Makamına

Ermenek’e bağlı Nevahi nahiyesi merkezi olan Bednam köyünün adının Halimiye olarak adlandırılması konusunda 11 Teşrin-i evvel 1316 (24 Ekim 1900)  tarihli ve 1757 numaralı yüce tezkire üzerine yüce padişahımızdan gerekli ferman çıkmış olduğundan gerekenin yapılarak alakalı dairelere bilgi verilmesi konusunda bu yazı yazılmıştır efendim.

27 Şevval 1328 ve 18 Teşrin-i evvel 1326 / 01 Kasım 1910

Sadrazam (Başbakan) Namına Müsteşar İmza”

Sonuçlar:

1- Belgelerde geçen 1900 yılında ve 1910 yılında Halimiye Nevahi nahiyesinin merkezidir.

2- 1895 yılında Nevahi Kazası statüsü Nevahi Nahiyesi şeklinde değiştirilip makamı da Davdas’tan alınarak Bednam köyüne taşınıyor ve kaza müdürünün yerini Nahiye Müdürü alıyor.

3- 1830 ve 1845 yılında Davdas Nevahi kazası merkezidir bu durum 1895’e kadar sürmüştür.

4- 1970 yılında nahiye – bucak statüsüne çoğu yerde son verilinceye kadar Halimiye Nahiye merkezidir.

Mükremin KIZILCA